काठमाडौं, चैत ४ गते । विवाह जिवनको सबै भन्दा चुनौती पुर्ण कार्य हो । असल जिनव साथीको आगमनले घर सोर्ग सरह हुन्छ भने गलत जिनसाथीको आगमनले घरमा कलह मच्चिन्छ । त्यसैले विवाह गर्दा वा जिवन साथै चुन्दा निकै ध्यान दिनु पर्छ । विवाह विभिन्न प्रकारका हुन्छन् ।

मागि विवाह।भागि विवाह,प्रम विवाह,कानुनि विवाह आदि हुन । विवाह गर्नु जीवनको सबै भन्दा महत्वपूर्ण निर्णय हो । त्यसैले विवाह गर्दा धेरै कुरामा विचार पुर्याउनु गर्छ । यदि असल जीवन साथि जीवनमा आयो भने घर नै स्वर्ग बन्छ ।

कसैले प्रेम विवाह गर्छन्, कसै मागी गर्छन । प्रेम विवाहमा केटा–केटी एकअर्कासँग राम्ररी परिचित हुन्छन् । मागी विवाहमा भने केटा–केटीलाई एकअर्काबारे धेरै कुरा थाहा हुँदैन । त्यसैले बिहे गर्नुअघि एकअर्कालाई मन पर्ने९नपर्ने कुरामा ध्यान दिनुपर्छ ।

हुन लागेको जीवनसाथी बिहेका लागि तयार छन्–छैनन्, बुझ्नुपर्छ । पहिलो पटक भेट्दा मात्र होइन दुई–चार पटकको भेटमा पनि उनको इच्छाबारे जान्नुपर्छ । पारिवारिक दबाबमा गरिरहेको भए बिहे नगर्दा ठीक हुन्छ । बिहे गर्न लागेको केटा–केटीलाई मन पर्ने–नपर्ने कुराबारे बुझ्नुपर्छ । बिहे गर्नुअघि एकअर्कालाई राम्ररी बुझ्न जरुरी हुन्छ ।

कुराकानी गर्दा हुन गइरहेको जीवनसाथीसँग सहज महसुस हुन्छ कि हुँदैन, त्यसमा पनि ध्यान दिनुपर्छ । बिहे गर्न लागेको मान्छेले अर्काको भावनाको सम्मान गर्छन्–गर्दैनन्, यो पनि हेर्नुपर्छ । उनले अरूसँग गर्ने व्यवहारबाट सम्मान गर्छन्–गर्दैनन् भनेर बुझ्न सकिन्छ । वैवाहिक जीवनमा उतार–चढाव आइरहन्छन् । तिनको सामना गर्न आफूले विवाह गरिरहेको मान्छे सक्षम छन्–छैनन्, बुझ्नुपर्छ ।

हिन्दू समाजमा नाता तय गर्नुअघि केटा तथा केटीको कुण्डली मिलाउने चलन छ । कम्तीमा पनि २० गुण मिले कुरा अघि बढाइन्छ तर गुण मिल्दैमा नाता पछिसम्म राम्रो र सफल हुन्छ भन्ने छैन । जोडीका लागि गुण मात्र नभएर स्वभाव बढी महत्वपूर्ण हुन्छ । जोडीमा एउटा आगो र अर्को पानी भए सम्बन्ध समझदारीपूर्वक अघि बढ्छ । दुवै पानी भए सम्बन्ध अझ राम्रो हुन्छ तर दुवै आगो अर्थात् रिसाहा भए जीवन नरक बन्छ । किनभने सम्झौता दुवैलाई मान्य हुँदैन । जे होस् कुण्डलीभन्दा पनि स्वभाव तथा बानी–व्यहोरा राम्रो हुनु जरुरी हुन्छ ।

अहिले केटाकेटी दुवै कामकाजी हुन्छन् । नेपाली समाजमा अझै पनि केटीभन्दा केटा बढी पढेलेखेको तथा राम्रो जागिरे हुनुपर्छ भन्ने मान्यता रहिआएको छ । आफ्नो सुरक्षित भविष्यका लागि हुने श्रीमान्को जागिर तथा पढाइ कस्तो छ बुझ्नु जरुरी छ । सरकारी तथा प्राइभेट कहाँ काम गर्ने हो त्यो पनि थाहा पाउनु जरुरी हुन्छ ।

कतिपय अवस्थामा श्रीमान्–श्रीमतीको उमेरमा अन्तर हुनुपर्छ भन्ने कुरालाई गम्भीर रूपमा लिइँदैन । कतिपयले यसलाई गम्भीर रूपमा पनि लिने गरेका छन् । कम्तीमा पनि ३ देखि ५ वर्षको अन्तर मान्य हुनुपर्छ । कतिपयको त १० वर्षको अन्तर पनि हुन्छ । केटाकेटीमा उमेरको अन्तर बढी नभए स्वभाव तथा आपसी तालमेल राम्रो हुन्छ । महिला तथा पुरुष शारीरिक रूपमा पनि स्वस्थ हुनु जरुरी हुन्छ ।

विवाह स्वच्छन्दता, यौन स्वतन्त्रता तथा मनोरञ्जनको लाइसेन्स मानिन्छ । यद्यपि एउटा कुरा राम्रोसँग बुझ्नुपर्छ विवाह जिम्मेवारी हो । यसलाई जीवनको अन्त्यसम्म निर्वाह गर्नुपर्छ । विवाहको सात फेरोपछि जीवन वयस्क हुन्छ । यस्तो विन्दुमा पुगेपछि जीवनमा गम्भीरता आउँछ । त्यसैले विवाहलाई मनोरञ्जनका रूपमा होइन जिम्मेवारीका रूपमा लिनुपर्छ ।

जीवनसाथीलाई जीवनभर साथ दिनु तथा साथ रहनुपर्छ । विवाहपछि जीवनसाथीको पारिवारिक संस्कार के छ, रीतिरिवाज के छ, सोच कस्तो छ सबै कुरा जान्नु जरुरी छ ।

विवाहजस्तो गम्भीर विषयमा भावी दम्पतीको स्वास्थ्य कस्तो छ रु जानकारी राख्नुपर्छ । विदेशतिर विवाहपूर्व रगत, एचआइभी तथा अन्य परीक्षण गराउने चलन पनि छ । यसो भए वैवाहिक जीवन निर्वाध रूपमा अघि बढ्छ र स्वस्थ वैवाहिक जीवन बिताउन सकिन्छ ।

कतिपय मानिसमा धूम्रपान तथा मध्यपान गर्ने बानी हुन्छ । यस्तै अन्य कुराको पनि बानी हुन्छ । अरू महिलाका बारेमा के सोच्छ रु आफूभन्दा ठूलालाई इज्जत गर्छ कि गर्दैन रु आफ्नो करिअरप्रति कत्तिको गम्भीर छ रु भावी सन्ततिका बारेमा के सोच्छ रु यी सबै कुरा सुन्दा असहज लागे पनि यो गम्भीर विषय हो ।

विवाहपछि कतिपय श्रीमान्–श्रीमतीको पहिले गर्लफ्रेन्ड वा ब्वाईफ्रेन्ड भए ती कुरा बिर्सेर नयाँ जीवन सुमधुर ढंगमा अघि बढाउनुपर्छ । श्रीमान्ले श्रीमतीको रुचि तथा श्रीमतीले श्रीमान्को रुचि बुझेर अघि बढे जीवन सुखी हुन्छ ।